Pandemia covid-19 wywróciła do góry nogami cały kraj – w tym również system prawny.
Doszło do tego, że mocą „spec-ustawy” covidowej zawieszono bieg terminu przedawnienia karalności w sprawach karnych.
Dokładnie mowa o tym, że
„w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 6 miesięcy po ich odwołaniu nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe” (art. 15zzr1 ust. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – Dz.U. z 2023 r. poz. 1327, ze zm.).
Przepis ten obowiązywał ok. 2,5 roku – do dnia 1 października 2023 r.
Tego dokładnie nie wiadomo.
Wiadomo jednak, że wyrokiem z dnia z dnia 12 grudnia 2023 r. (sygn. akt P 12/22) Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepis zawieszający bieg przedawnienia w sprawach karnych jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W związku z tym wyrokiem możliwe do zastosowanie jest przepis art. 190 ust. 4 Konstytucji RP, zgodnie z którym „Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.”
Można teraz zweryfikować czy zamiast skazania nie powinno dojść do umorzenia sprawy.
Dodatkowo można ubiegać się o naprawienie szkody (czyli zadośćuczynienie i odszkodowanie) w oparciu o przepisy prawa cywilnego.
Art. 4171 Kodeksu cywilnego:
§ 1Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.
§ 2 Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.
