Tematyka alimentacyjna przeżywa ostatnio prawdziwy boom. Zjawisko jest poważne gdyż dotyczy podstawowych potrzeb, a dłużnicy często mają wielomilionowe zaległości.
Dlatego też klienci najczęściej koncentrują się na alimentach bieżących.
Ale warto pamiętać, że niezależnie od wniosku o zasądzenie renty alimentacyjnej na codzienne utrzymanie (alimenty miesięczne), można także domagać się na przykład kwot z tytułu:
Roszczenia te kieruje się do sądu przed upływem trzech lat (np. od dnia urodzin dziecka).
Zastosowanie mają następujące przepisy:
„osoba, która dostarcza drugiemu środków utrzymania lub wychowania nie będąc do tego zobowiązana albo będąc zobowiązana z tego powodu, że uzyskanie na czas świadczeń alimentacyjnych od osoby zobowiązanej w bliższej lub tej samej kolejności byłoby dla uprawnionego niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, może żądać zwrotu od osoby, która powinna była te świadczenia spełnić”,
140 § 1 k.r.o.„ojciec niebędący mężem matki obowiązany jest przyczynić się w rozmiarze odpowiadającym okolicznościom do pokrycia wydatków związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu. Z ważnych powodów matka może żądać udziału ojca w kosztach swego utrzymania przez czas dłuższy niż trzy miesiące. Jeżeli wskutek ciąży lub porodu matka poniosła inne konieczne wydatki albo szczególne straty majątkowe, może ona żądać, ażeby ojciec pokrył odpowiednią część tych wydatków lub strat”.
141 § 1 k.r.o.Roszczenie regresowe oparte na art. 140 k.r.o. kieruje osoba, która w okresie minionych trzech lat samodzielnie utrzymywała dziecko bądź inną osobę zamiast osoby zobowiązanej.
Przepis ten odnosi się także do sytuacji dwojga rodziców, gdy jedno ze zobowiązanych mimo możliwości nie wywiązuje się ze swojego obowiązku (H. Witczak, A. Kawałko, Art. 140 (w:) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red.: M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021, s. 1473).
Jest przy tym oczywiste, że skoro osoba uprawniona do żądania zwrotu nabywa swoje uprawnienie z mocy samego prawa przez sam fakt oraz z chwilą spełnienia świadczeń o charakterze utrzymania bądź wychowania dziecka (H. Witczak, A. Kawałko, Op. cit., s. 1476), to siłą rzeczy zwrot dotyczy wydatków z tytułu potrzeb, które na chwilę dochodzenia roszczenia są już zaspokojone.
Zestawienie najważniejszych kosztów obejmuje nie tylko koszty bieżące z tytułu zamieszkania
(np. kredyt mieszkaniowy oraz czynsz), wyżywienia, ubrania, środków czystości i higieny, leczenia – ale również większe zakupy niezbędne dla dziecka, w tym przykładowo foteliki samochodowe, wózek, łóżeczko dziecięce, rowerek biegowy czy też wysokie do karmienia.
W odniesieniu z kolei do roszczeń z tytułu urodzenia dziecka to dotyczą one dziecka pozamałżeńskiego (w odniesieniu do małżonka stosuje się art. 27 k.r.o.) a przepis art. 141 § 1 k.r.o. przyznaje matce dziecka od nie będącego jej mężem ojca dziecka dwa rodzaje roszczeń.
Pierwsze z nich – roszczenie o pokrycie kosztów związanych z ciążą i porodem ma charakter zbliżony do roszczeń alimentacyjnych (por. uzasadnienie tezy III uchwały pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej z dnia 16.12.1987 r., IIICZP 91/86, OSNCP 1988, nr 4, poz. 42).
Przedmiotem drugiego roszczenia są koszty utrzymania w okresie porodu przez trzy miesiące i jak się przyjmuje – ma ono wyraźnie charakter alimentacyjny. Pojęcie kosztów utrzymania jest bowiem w związku z treścią art. 128 k.r.o. równoznaczne pojęcie środków utrzymania i mieści się w zdefiniowanym w tym przepisie obowiązku alimentacyjnym (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 5 stycznia 2001 r. I CKN 1180/00).
Wobec tego, pokrycia wszystkich kosztów utrzymania matki przez okres trzech miesięcy wymagają nie tylko przepisy prawa, ale i względy moralne (zasady współżycia społecznego). Z kolei z uwagi na charakter przepisu art. 141 k.r.o. obowiązek ojca w zakresie kosztów utrzymania matki w okresie ciąży i porodu wyprzedza obowiązek innych zobowiązanych, w tym rodziców matki dziecka
(T. Sokołowski, Sytuacja prawna małoletniej matki przed urodzeniem dziecka, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. 57, 1995, z. 3, s. 1).
Koszty te obejmować mogą część kosztów mieszkania (np. czynsz + rata kredytu + koszty eksploatacyjne za media), wyżywienie, odzież, obuwie, środki higieniczne oraz transport.
Natomiast wydatki związane z ciążą i porodem obejmują przede wszystkim koszty badań lekarskich, leków, suplementów, zakupu odzieży ciążowej, kosmetyków dla kobiet w ciąży – a w zakresie samego porodu koszty odzieży do porodu, leków, rehabilitacji i kosmetyków, a także koszty wyprawki, rozumianej szeroko: jako ubranka, łóżeczko, wózek, pościel, pieluszki, butelki, smoczki, nosidełko i inne.
Podkreślam jeszcze raz, że przedawnienie wobec tych kosztów to 3 lata (od uiszczenia raty bądź od urodzenia dziecka) a stopień skomplikowania argumentacji prawnej może wymagać pomocy adwokata.
