Pozostając w tematyce odszkodowawczej, oderwijmy się na chwilę od działań bezprawnych – o tych była mowa w poprzednim wpisie. Natomiast dzisiaj kilka zdań na temat możliwości naprawienia szkody za działania legalne.
Jaka jest różnica pomiędzy tymi zachowaniami?
Są to różnice istotne. Można powiedzieć, że są to inne rodzaje odpowiedzialności.
Przede wszystkim, jeśli chcemy dochodzić szkody za wypadek bądź inne działanie nielegalne, musimy udowodnić jego sprzeczność z prawem. Wynika to z treści art. 415 Kodeksu cywilnego, który mówi o tym, że „ kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.”. To na poszkodowanym spoczywa ciężar udowodnienia tego kto wyrządził mu szkodę, ale i tego że została ona zawiniona.
Natomiast w tych przypadkach, w których odszkodowanie przysługuje za zachowanie legalne, nie ma takiej konieczności.
Jakieś przykłady?
Przede wszystkim dotyczy to działania władzy publicznej.
Ogólnym przepisem jest art. 4172 Kodeksu cywilnego: „jeżeli przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej została wyrządzona szkoda na osobie, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego jej naprawienia oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, gdy okoliczności, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy lub jego ciężkie położenie materialne, wskazują, że wymagają tego względy słuszności.”
Ta podstawa prawna opiera się na zasadzie SŁUSZNOŚCI i jest niezwykle szeroka. Dzięki temu daje rozległe możliwości uzyskania odszkodowania. Jednakże nawet tu należy uwzględnić okoliczności sprawy, a więc również motywy podjętego działania, rodzaj i znaczenie chronionego interesu oraz sytuację poszkodowanego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2021 r. III CSK 164/20).
W razie wydania decyzji wywłaszczeniowej niezbędne jest ustalenie SŁUSZNEGO odszkodowania (Art. 21 ust. 2 Konstytucji RP), co zresztą ma ono zastosowanie w stosunku do wszystkich aktów prawnych, będących podstawą do wydawania decyzji dotyczących przeniesienia własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 czerwca 2020 r. I OSK 2504/19).
W obu przykładach możliwe jest uzyskanie słusznego odszkodowania mimo legalnych działań.
